Правдивая история слова «true»

09.07.2019

Смотрите полную версию урока по ссылке: http://ed.ted.com/lessons/the-true-story-of-true-gina-cooke

Чем старше слово, тем длиннее и интереснее его история. У слова «true», происходящего из древнеанглийского языка, общие предки со словами «betroth» (обручить), «truce» (перемирие) и … «tree» (дерево). Дело в том, что деревья считались образцом стойкости и верности — качеств, которые подразумевает слово «true» (правдивый). Джина Кук описывает поэтические отношения между словами «true» и «tree».



Ресурс:
https://ed.ted.com/

На узбекском:

0:07 — 0:08 Bilamizki, tarix

0:08 — 0:10 so’zlardan iborat:

0:10 — 0:11 qisqa she’rlardan

0:11 — 0:12 epopeyalargacha.

0:12 — 0:13 Lekin bilasizmi,

0:13 — 0:15 hattoki bitta so’z

0:15 — 0:17 ko’p narsa haqida ma’lumot berishi mumkin.

0:17 — 0:20 Ko’p hikoyalardagidek singari syujetni ajratish mumkin,

0:20 — 0:20 muhitni,

0:20 — 0:22 qahramonlarni.

0:22 — 0:23 Bitta so’zni olib turib, uning

0:23 — 0:25 tarixini o’rganish mumkin:

0:25 — 0:26 qayerdan kelib chiqqani,

0:26 — 0:27 qaysi madaniyat va xalq

0:27 — 0:29 bunda hissa qo’shganligi.

0:29 — 0:30 Bunday «solnoma»ga nazar solish —

0:30 — 0:33 daraxtning yillik aylanalarini sanash kabidir.

0:33 — 0:34 «Gugl» yoki «kiborg» kabi

0:34 — 0:36 yangi so’zlarning

0:36 — 0:37 hayot yo’li qisqadir.

0:37 — 0:38 Lekin so’z qanchalik eski bo’lsa,

0:38 — 0:40 uning tarixi shunchalik uzun,

0:40 — 0:42 va shunchalik ko’p ma’umot bera oladi.

0:42 — 0:44 Nafaqat o’zi haqda,

0:44 — 0:47 balki biz va bizning o’tmishimiz haqida ham.

0:47 — 0:48 Ingliz tilidagi eng eski so’zlar

0:48 — 0:50 qadimgi ingliz tilidan kirib kelgan,

0:50 — 0:53 taxminan 1500 yillar oldin

0:53 — 0:54 shakllana boshlagan

0:54 — 0:56 zamonaviy ingliz tilining bobosi.

0:56 — 0:59 Minglab yillar tarixiga ega bo’lgan

0:59 — 1:01 yunon va xitoy tillariga nisbatan olib qaraganda,

1:01 — 1:04 ingliz tili — tillar o’rmonida yosh bir daraxt hisoblanadi.

1:04 — 1:06 Lekin ko’plab ingliz tilidagi so’zlar

1:06 — 1:09 bu tilning o’zidan ham oldin paydo bo’lgan.

1:09 — 1:12 Shunday so’zlardan biri, hammaga tanish,

1:12 — 1:14 «true» [rost] so’zidir.

1:14 — 1:16 Keling o’rganib chiqamiz.

1:16 — 1:19 «True» — to’g’ri, ishonchli,

1:19 — 1:20 haqiqiy.

1:20 — 1:22 Shuningdek, u «aniq»,

1:22 — 1:23 «o’zida joylashgan»,

1:23 — 1:24 «tekislangan»,

1:24 — 1:25 yoki «tekis» hamdir.

1:25 — 1:27 «True friend» — haqiqiy do’st,

1:27 — 1:28 ishonchli,

1:28 — 1:29 chin,

1:29 — 1:31 sodiq.

1:31 — 1:33 Agar oddiy «true» so’ziga

1:33 — 1:34 old qo’shimchalari va suffikslar qo’shsak,

1:34 — 1:36 butun bir qarindosh so’zlar guruhi paydo bo’ladi:

1:36 — 1:37 «truer» [ishonchliroq],

1:37 — 1:39 «truest» [eng to’g’ri],

1:39 — 1:39 «truly» [chindan ham],

1:39 — 1:40 «truth» [haqiqat],

1:40 — 1:41 «untruth» [yolg’on].

1:41 — 1:43 Agar «true» so’zining o’zagiga

1:43 — 1:46 e’tibor qaratsak,

1:46 — 1:47 uning yana boshqa bir

1:47 — 1:50 qarindoshlarini ham ko’rishimiz mumkin.

1:50 — 1:51 «Trust» [ishonch],

1:51 — 1:52 «betroth» [nikohlamoq]

1:52 — 1:53 «truce» [yarashuv]

1:53 — 1:56 so’zlari ham «true» so’zining o’zagidan kelib chiqqan.

1:56 — 1:58 Va ularning barchasi sodiqlik yoki

1:58 — 2:00 ishonchni ifodalaydi.

2:00 — 2:01 Ming yil avval

2:01 — 2:04 «true» so’zining yozilishi va eshitilishi

2:04 — 2:05 bugungi kundagidan mutlaqo farq qilgan.

2:05 — 2:07 Eski ingliz tilining ayrim shevalarida

2:07 — 2:09 ot so’zi turkumidagi «treow»

2:09 — 2:11 to’g’rilik, halollik yoki ishonch,

2:11 — 2:14 iltimos yoki va’da ma’nolarini bergan.

2:14 — 2:16 Lekin uning boshqa ma’nosi ham bo’lgan —

2:16 — 2:17 «tree» (daraxt),

2:17 — 2:18 va bu tasodif emas.

2:18 — 2:21 Agar tarixga murojaat qilsak,

2:21 — 2:22 bu ikkita ma’noning ham

2:22 — 2:24 kelib chiqishi bir joydan.

2:24 — 2:26 Chunki birinchi tasavvurga ko’ra

2:26 — 2:28 «rost» so’zini

2:28 — 2:31 eman daraxtining tekis va to’g’riligi,

2:31 — 2:33 qayinning mustahkamligi,

2:33 — 2:35 va yillab hosib beruvchi mevali daraxtlarning

2:35 — 2:37 sodiqligi bilan bog’lashgan.

2:37 — 2:39 Bunga ishonish qiyin,

2:39 — 2:41 lekin daraxtlar sayyoramizdagi eng qadimiy

2:41 — 2:43 organizmlardir.

2:43 — 2:45 Qachonlardir «treow» so’zi bilan atalgan organizmlar

2:45 — 2:47 hozirgi kunda ham mavjud.

2:47 — 2:49 Shotlandiyadagi Fortingel tis daraxtlarining

2:49 — 2:51 yoshi 2000 yildan oshgan.

2:51 — 2:53 Kaliforniyadagi qarag’aylarning yoshi esa

2:53 — 2:55 5000 yildan oshgan.

2:55 — 2:58 Yuta shtatidagi pando daraxtlarining

2:58 — 2:59 yagona ildiz tizimi esa

2:59 — 3:03 80 000 yoshda deb tan olingan.

3:03 — 3:04 Juda ko’p madaniyatlarga ko’ra

3:04 — 3:06 daraxtlar muqaddas hisoblangan.

3:06 — 3:08 Keltlar ilk bor

3:08 — 3:09 Britaniya orollariga kelganlarida

3:09 — 3:12 ularni xudolar uchunboshpana deyishgan.

3:13 — 3:16 Qadimgi «druid» so’zi ham aynan

3:16 — 3:19 shu «tree» so’zi bilan bir ildizga ega.

3:19 — 3:21 O’z-o’zidan, sabr-toqatsiz

3:21 — 3:22 daraxt ekib bo’lmaydi.

3:22 — 3:25 Shuning uchun ham, «true» va «tree» o’zaro bog’liqdir.

3:25 — 3:28 Chunki daraxt chidamlilik, mustahkamlik

3:28 — 3:30 va haqiqiylik timsolidir.

3:30 — 3:33 Bugun ham daraxtlar shunday ishonchli va mustahkamdir.

3:33 — 3:35 Xuddi minglab yillar oldingidek.

3:35 — 3:36 Ular bizni oziqlantiradi,

3:36 — 3:36 boshpana beradi,

3:36 — 3:39 ulardan kitoblar uchun varoqlar qilishadi.

3:39 — 3:40 Faylasuflar va shoirlar —

3:40 — 3:42 haqiqat izlovchi insonlar,

3:42 — 3:44 uni ko’pincha daraxtlardan topishgan.

3:44 — 3:46 «Eman nimani o’rgangan yerdan,

3:46 — 3:47 osmon bilan suhbat uchun?» —

3:47 — 3:49 so’ragan Pablo Neruda.

3:49 — 3:51 «Daraxt qayerga bo’yin egsa,
shu tomonga qulaydi», —

3:51 — 3:52 qadimgi maqollardan.

3:52 — 3:54 Daraxtlar Yerni qanday boyitsa,

3:54 — 3:56 va solnomasini yuritsa,

3:56 — 3:59 so’zlarning «biografiyalari» ham tilni shunday boyitadi,

3:59 — 4:02 avlodlarning turli jihatlarini ko’rsatadi,

4:02 — 4:06 hayotimizdan chuqur o’rin egallaydi.

4:06 — 4:08 Xuddi bitta urug’da butun bir bog’ yashiringanidek,

4:08 — 4:11 bitta so’zning tagida butun bir tarix yotadi.

4:11 — 4:13 Va bu haqiqat.



No Comments so far

Jump into a conversation

No Comments Yet!

You can be the one to start a conversation.

Your data will be safe!Your e-mail address will not be published. Also other data will not be shared with third person.

1 × 3 =