Jahon universitetlari reytingiga ko’ra, dunyodagi eng yaxshi 200 ta universitetning yarmidan ko’pi AQSh yoki Buyuk Britaniyada joylashgan. Ikkala davlat ham sifatli oliy ta’limning boy an’analariga, mukammal tadqiqot ob’ektlariga va intellektual va akademik erkinlikni targ’ib qiluvchi madaniyatga ega. Biroq, ikkalasi ham, albatta, o’rganish uchun ajoyib muhitni ta’minlasa-da, ikki mamlakat o’rtasida universitet tuzilishi va talabalar hayotida juda ko’p farqlar mavjud. Ushbu maqolada Amerika va Britaniya ta’lim tizimlari o’rtasidagi asosiy farqlarni o’rganamiz.

Ta’lim narxi

Ikki mamlakat o’rtasidagi narxlardagi farqlar ba’zan juda katta bo’lishi mumkin, lekin har doim ham emas. 2012-yilda kuchga kirgan qonun Angliyadagi universitetlar yiliga 9000 funt sterlinggacha (taxminan 14300 dollar) to’lov narxi belgilandi. Aytish joizki, bu Buyuk Britaniya talabalariga (Xalqaro talabalar uchun to’lovlar ko’pincha sezilarli darajada yuqori bo’ladi.

AQShdagi to’lovlar odatda quyidagilarga bo’linadi; shtat ichidagi o’qish to’lovlari va shtatdan tashqari o’qish to’lovlari, shuningdek, xususiy va davlat universitetlari o’rtasida. Xususiy universitet uchun o’rtacha to’lov yiliga 29,000 dollarni tashkil qiladi, ammo boshqalar yiliga 50,000 dollargacha etadi. Talabalarga ikkala mamlakatda o’qish xarajatlarini qoplashga yordam berish uchun hukumat orqali imtiyozli shartlar va foiz stavkalari bilan kreditlar mavjud. AQShda ta’limni moliyalashtirish haqida batafsil ma’lumot olish uchun  Moliyaviy yordam markaziga tashrif buyuring va Buyuk Britaniyada ta’limni moliyalashtirish haqida ko’proq ma’lumot olish uchun Buyuk Britaniya uchun moliyaviy yordam bo’limiga tashrif buyuring.

Kursning davomiyligi

Buyuk Britaniya va AQShda o’qish o’rtasidagi eng sezilarli farqlardan biri bu kurslarning davomiyligidir. Buyuk Britaniyada deyarli faqat amerikalik hamkasblariga qaraganda qisqaroq kurslar mavjud va bu oliy ta’limning barcha darajalariga tegishli.

Buyuk Britaniyada bakalavr darajasi odatda 3 yil, Amerikada esa 4 yil. Buyuk Britaniyada magistraturada o’qish odatda 1 yil davom etadi, AQShda esa bu 2 yil. Va nihoyat, Buyuk Britaniyada PhD darajasi 3 yildan 4 yilgacha bo’ladi (ba’zi kurslar bundan mustasno), AQShda esa odatda 5 yildan 7 yilgacha davom etadi.

Buyuk Britaniyadagi universitetlar odatda ma’ruzaga asoslangan bo’lib, vaqti-vaqti bilan baholashni o’z ichiga olishi mumkin, ammo Buyuk Britaniya universitetlari talabalari uchun imtihon oxirigacha yoki xatto, yil oxirigacha rasmiy bahoga ega bo’lmasligi ham mumkin.

Biroq, AQShdagi universitetlar ko’proq baholashga asoslangan va talabalar haftalik, biohaftalik yoki oylik baholari mumkin, ular yakuniy baho uchun yakuniy imtihon bo’ladi.

AQSh tizimi hali ham ko’plab ma’ruzalardan foydalanadi, ammo ular odatda Buyuk Britaniyada qaraganda kichikroq seminarlar yoki seminarlar bo’ladi.

Ishlash imkoniyatlari

Aytish kerakki, na Buyuk Britaniya, na AQSh o’qish oxirida hech qanday kafolatlangan ish taklif qilmaydi, ularning qoidalari bir-biridan farq qiladi.

AQShda xalqaro talabalar o’qishni tugatgandan keyin atigi 60 kun davomida mamlakatda qolishlari mumkin. Bu vaqt ichida siz F-1 vizasi bo’yicha ishga joylashish uchun boshqa kollejga yoki ixtiyoriy amaliy trening (OPT) dasturiga yozilishingiz kerak bo’ladi.

Bu har doim ham oson kirish yo’li emas va ko’plab talabalar 60 kundan keyin ketishadi. Biroq, so’nggi o’zgarishlarga qaraganda xalqaro talabalar Buyuk Britaniyada qolish va ikki yilgacha ishlash huquqiga ega ekanligini ta’kidlandi. Bu sizga rasmiy ta’limdan tashqarida haqiqatan ham mamlakatda qolish imkonini beradi.

Iqlimi va Muhiti

Birlashgan Qirollik va AQSh madaniyati va ular taklif qiladigan narsalar jihatidan juda farq qiladigan mamlakatlardir. AQSh iqlimi va aholisi jihatidan xilma-xil davlat.

Qayerda o’qishni xohlayotganingizga qarab, siz Kaliforniya yoki Floridada plyaj yonida, Kanada chegarasiga, qor va o’rmonlarga yaqin joyda yoki Nyu-York, Vashington yoki Sharqiy qirg’oqdagi Boston kabi gavjum shaharda yashashingiz mumkin. Buyuk Britaniyada chiroyli plyajlar va sohillar, shuningdek, Birmingem, Mancheter va London kabi ajoyib shaharlar mavjud bo’lsa-da, u kamroq xilma-xillikni ko’rsatadi. Siz qanday muhitda o’qishni xohlayotganingizga joy tanlashingiz mumkin, asosan bir xil iqlimda yashashni hohlasangiz Buyuk Britaniyani tanlashingiz mumkin, lekin agar siz turli iqlim va madaniyatlarni o’rganishni xohlasangiz, ehtimol AQSh eng mos keladi.

Aspirantura imkoniyatlari

Yuqorida aytib o’tganimizdek, Buyuk Britaniya ta’lim tizimining tuzilishi AQShdagidan farq qiladi.

Bu shuni anglatadiki, Qo’shma Shtatlarda o’z kasbini rivojlantirish va ixtisoslashmoqchi bo’lgan talabalar birinchi navbatda aspiranturaga borganda buni qilishadi.

Tibbiyot, huquq yoki muhandislik bo’ladimi, ko’pchilik mutaxassislik kasblari aspiranturadan mutaxassis malakasini talab qiladi.

Buyuk Britaniyada ko’pchilik talabalar aspirantura malakasini oshirish haqida o’ylamasdan oldin o’z mutaxassisligi haqida ko’p narsalarni o’rganishgan.

AQSHda talabalar huquq yoki tibbiyot fakultetiga ikkala fanni ham toʻliq oʻrganmagan holda kirishlari mumkin boʻlsa, Buyuk Britaniyada talabalar ushbu fan boʻyicha minimal maʼlumotga ega boʻlgan holda aspiranturaga kirishlari kam uchraydi.

Aytish joizki, Buyuk Britaniyada huquq va tibbiyot yo’nalishlarini ikkalasida ham bakalavriat malakasisiz o’qish mumkin.

AQSH va Buyuk Britaniyadagi ta’lim tizimidagi farqlar quyidagilardan iborat:

                            Amerikada                                            Britanyada

O’qish muddati	BA: 4 yil MA: 2 yil PhD: 5-7 yil yoki undan ko’proq	BA: 3 yil MA: 1 yil PhD: 3 yil
Akademik muddat	Aksariyat maktablar 2 semestr tizimidan foydalanadi, ammo ba’zilari 3 semestr yoki choraklik tizimdan foydalanadi. Ko’pgina maktablar avgust oyining o’rtalarida boshlanadi va may oyida tugaydi.	Ko’pchilik 2 semestr tizimidan ham foydalanadi, ammo ba’zilari 3 semestr yoki chorak tizimlardan foydalanadi. O’quv yilining boshlanishi va oxiri universitetga qarab farq qiladi.
Unversitet tashkiloti	Universitetlar ko’pincha fanlar bo’yicha guruhlarga bo’linadi, ammo bu guruhlar odatda universitetdan farqlanmaydi.	Universitet turli kollejlar uchun tayanch tashkilot vazifasini bajaradi. Kollejlar bir-biridan mutlaqo mustaqildir
Ta’lim turi	Turli xil  va erkinlikka egadir	Faqatgina  o’qish tartibi bo’yicha o’qish
Uy vazifalari	Doimiy o’qish va yozma topshiriqlari	Semestr davomida umumiy topshiriqlar
Narxi	Baland	O’rtacha
Baholar	Barcha berilgan topshiriqlarga qarab baholanadi	Yakuniy imtihonga qarab baholanadi
Yashash holati	Xonadoshi bilan yotoqxonalar. Kampusdan tashqari turar joylarda yashash mumkin	Odatda xonadoshi bo’lmagan yotoqxonalar. Kampusdan tashqari turar joylarda yashash mumkin
Ta’lim bosqichlari	Bakalavrlar, magistrlar, PhD, turli kasbiy va kasbiy darajalar	Milliy diplom, oliy maʼlumot toʻgʻrisidagi guvohnoma, oliy maʼlumot toʻgʻrisidagi diplom, tayanch darajasi, bakalavrlar, magistrlar, PhD, turli kasbiy va kasbiy darajalar. Aspirantura darajalari o’qituvchilik va tadqiqot darajalariga bo’lingan.

Xulosa

Ikkala davlat ham ajoyib ta’limni taqdim etsa-da, har bir tizim ta’limga biroz boshqacha yondashadi va har birining afzalliklari va kamchiliklari mavjud. Agar siz AQSh yoki Buyuk Britaniyada ta’lim olishni o’ylayotgan bo’lsangiz, ushbu maqolada aytib o’tilgan turli xil farqlarni, xususan, darajani tugatish uchun qancha vaqt kerakligini, o’qish to’lovlarini qanday qilish haqida bilgan holda ikkisidan birini tanlashiz mumkin.

Raxmatova Malohat
O’zDJTU, 304-guruh talabasi