Kirish.
O’zbekiston Respublikasida ta’lim tizimining modernizatsiya qilinishi va raqamli texnologiyalarning jadal rivojlanishi mamlakatning rivojlanish strategiyasida muhim yo’nalishlardan biridir. Xususan, raqamli ta’lim vositalarini keng ko’lamda joriy etish orqali ta’lim sifatini oshirish va global tendensiyalarga mos keladigan bilim tizimini yaratish zarurati ortib bormoqda.

Bu nafaqat texnologik jihatdan rivojlangan millatlar qatoriga kirish uchun, balki yosh avlodning raqobatbardoshligini ta’minlash uchun ham muhimdir. Biroq, raqamli ta’lim vositalarini joriy etish jarayonida bir qator muammolar yuzaga kelmoqda.

1. Mavzu doirasida muammoni aniqlash.

Bugungi kunda O’zbekistonning ko’plab ta’lim muassasalarida raqamli ta’lim texnologiyalari to’liq joriy etilmagan. Bu jarayonni sekinlashtirayotgan asosiy omillar quyidagilar:

Texnologik infratuzilmaning yetarli emasligi: Mamlakatning ba’zi hududlarida internetning sifati past va kompyuter sinflari yetishmaydi. Ayniqsa, qishloq hududlarida bu masala yanada dolzarb bo’lib, texnologik infrastrukturani rivojlantirish katta mablag’ va vaqt talab qiladi.

O’qituvchilarning tayyorgarligi pastligi: Raqamli texnologiyalarni ta’lim jarayoniga joriy qilish uchun o’qituvchilarning texnologik bilimlari yetarli emas. Ko’pchilik o’qituvchilar zamonaviy vositalardan samarali foydalanish ko’nikmalariga ega emas yoki texnologiyaga moslashishda qiyinchiliklarga duch kelmoqda.

Milliy raqamli resurslarning yetishmasligi: Mahalliy ehtiyojlarga moslashtirilgan sifatli elektron darsliklar, interaktiv dasturlar va boshqa raqamli ta’lim resurslari yetarli darajada ishlab chiqilmagan. Ko’p hollarda xorijiy resurslardan foydalanishga to’g’ri keladi, bu esa milliy ta’lim talablariga to’la mos kelmasligi mumkin.

Ota-onalar va jamiyatning tayyorgarligi: Ko’p hollarda ota-onalar va jamiyat raqamli ta’lim vositalariga yetarli e’tibor bermaydi. Raqamli vositalardan foydalanishning afzalliklari to’g’risida yetarli ma’lumot yetkazilmagan bo’lishi mumkin, bu esa o’quvchilarning ta’limga jalb qilinishiga to’sqinlik qiladi.

2. Muammoning echimlari

Raqamli ta’lim vositalarini joriy etish jarayonida mavjud muammolarni hal qilish uchun quyidagi bir nechta muhim choralarni amalga oshirish mumkin:

Texnologik infratuzilmani kuchaytirish: O’zbekistonning barcha hududlarida, ayniqsa, qishloq joylarda yuqori tezlikdagi internet tarmog’ini kengaytirish, maktablar va universitetlarni yetarli miqdorda kompyuterlar bilan ta’minlash zarur. Bu, albatta, katta mablag’ va davlat siyosatini talab qiladi, ammo bu o’z navbatida ta’lim sifatini oshirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Shu bilan birga, davlat xususiy sheriklik asosida texnologik infratuzilmani rivojlantirish dasturlari joriy qilinishi ham samarali bo’lishi mumkin.

O’qituvchilarning raqamli kompetensiyalarini oshirish: O’qituvchilarning raqamli savodxonligini oshirish uchun muntazam treninglar, maxsus kurslar va seminarlari tashkil etilishi kerak. Masalan, zamonaviy ta’lim texnologiyalari, elektron darsliklardan foydalanish usullari bo’yicha o’qituvchilar malakasini oshiruvchi dasturlarni kengaytirish kerak. Shu bilan birga, raqamli ta’lim bo’yicha sertifikat dasturlarini tashkil etish orqali o’qituvchilarni rag’batlantirish samarali bo’lishi mumkin.

Sifatli milliy elektron resurslarni ishlab chiqish: O’zbekiston ta’lim tizimi uchun milliy ehtiyojlarga moslashtirilgan elektron resurslarni yaratish muhim. Elektron darsliklar, interaktiv dasturlar va video darsliklar yaratish orqali o’quvchilarning ta’lim jarayoniga qiziqishini oshirish mumkin. Bunday resurslar maxsus davlat dasturlari asosida va mahalliy olimlar, o’qituvchilar hamkorligida ishlab chiqilishi lozim.

Oila va jamiyatni jalb qilish: Ota-onalarni raqamli ta’limning ahamiyati haqida keng xabardor qilish lozim. Ta’lim muassasalari va jamiyat tashkilotlari hamkorligida seminar va ma’ruzalar o’tkazish orqali ota-onalarning farzandlariga qo’llab-quvvatlash ko’rsatishi uchun zarur sharoitlar yaratish mumkin. Bu o’quvchilarning raqamli vositalardan foydalanish samaradorligini oshiradi.

Ta’lim boshqaruv tizimlarini raqamlashtirish: Maktab va universitetlarda raqamli boshqaruv tizimlarini joriy qilish orqali ta’lim jarayonini boshqarish samaradorligini oshirish mumkin. Masalan, o’quvchilarni baholash tizimlarini raqamlashtirish, masofaviy ta’lim uchun platformalar yaratish va elektron jurnal tizimlarini joriy etish orqali ta’lim sifatini nazorat qilishda yutuqlar qo’lga kiritilishi mumkin.

3. Xulosa

O’zbekiston ta’lim tizimida raqamli ta’lim vositalarini joriy etish va rivojlantirish ta’lim sifatini oshirish hamda global ta’lim maydoniga moslashish imkoniyatini beradi. Texnologik infratuzilmani rivojlantirish, o’qituvchilarning raqamli kompetensiyalarini oshirish va milliy ehtiyojlarga moslashtirilgan elektron ta’lim resurslarini yaratish orqali bu sohada sezilarli yutuqlarga erishish mumkin.

Shuningdek, raqamli vositalarning afzalliklarini keng targ’ib qilish orqali jamiyat va ota-onalarni ta’lim jarayoniga jalb qilish lozim. Shu bilan birga, ta’lim muassasalarini raqamlashtirish orqali boshqaruv jarayonlarini avtomatlashtirish milliy ta’lim tizimining samaradorligini oshiradi.

Natijada, O’zbekiston yosh avlodini raqamli davr talablariga mos ravishda tayyorlash imkoniyatlari kengayadi.

! Ushbu maqola tadqiqot maqsadida sun’iy intellekt yordamida tayyorlandi.
! AI-generated article.

Kamola Umurzakova
O’zbekiston davlat jahon tillari universiteti,
Xalqaro jurnalistika fakulteti, 4-bosqich talabasi