Shaolan Syue

Chet elliklar uchun xitoycha gapirish qiyin. Lekin chiroyli va murakkab iyerogliflarni o’qish ancha osonroq bo’lishi mumkin. Oddiy dars davomida Shaolan qanday qilib iyerogliflarni tushunish, oddiy bir necha shakllar orqali murakkab tushunchalarni tushuna olishni ko’rsatib beradi. Siz buni Chineasy deb atashingiz mumkin. [ingl. China — Xitoy, easy — oson].

Manba:
https://ted.com/

(tarjima vaqtiga videodagi TED logotipli kirish qismi hisobga olinmagan)

Uzbek Subtitles:

0:01 – 0:03

Men Tayvanda o’sganman

0:03 – 0:04

va mening otam kalligraf edi.

0:04 – 0:07

Hayotimdagi eng yorqin xotirabbu

0:07 – 0:10

Xitoy iyerogliflarining shakli va ko’rinishining

0:10 – 0:13

naqadar go’zal ekanligini ko’rsatayotgan oyim edi.

0:13 – 0:15

Shu lahzadan boshlab men bu ajoyib tilga

0:15 – 0:18

ko’ngil qo’ygan edim.

0:18 – 0:20

Lekin chetdagi inson uchun bu til ¶

0:20 – 0:24

Buyuk Xitoy devori kabi egallab bo’lmaydigandek ko’rinadi.

0:24 – 0:26

Oxirgi yillarda meni bitta savol qiziqtirayapti –

0:26 – 0:28

men bu devorni buza olamanmi,

0:28 – 0:31

boshqalar, bu tilning go’zalligini tushunishni,

0:31 – 0:35

ko’rishni xohlovchilar bu ishni osonlik bilan qila olishlari uchun.

0:35 – 0:39

Men Xitoy tilini o’rganishda yangi va tezkor metod

0:39 – 0:42

hozirda juda kerakli bo’lardi deb o’ylab qoldim.

0:42 – 0:46

5 yoshimdan men chizishni o’rgana boshladim, ¶

0:46 – 0:49

har bir iyeroglifning har bir shtrixini,

0:49 – 0:52

kerakli ketma-ketligida.

0:52 – 0:54

Men yangi iyerogliflarni keyingi 15 yil

0:54 – 0:56

davomida har kuni o’rgandim.

0:56 – 0:58

Bizda atigi 5 daqiqa bo’lgani uchun,

0:58 – 1:02

yaxshisi oddiy va tez usulni qo’llaymiz.

1:02 – 1:06

Xitoyda olim 20 mingta iyeroglif bilishi kerak.

1:06 – 1:11

Siz tilni tushuna olishingiz uchun siz mingta bilishingiz kerak bo’ladi.

1:11 – 1:15

Asosiy 200 ta iyeroglif 40% asosiy manbalarni

1:15 – 1:18

tushunishingizda yordam beradi, bu sizga

1:18 – 1:21

yo’l belgilari, restoran menyulari, veb-sahifalarning

1:21 – 1:24

asosiy mazmunini yoki gazetalarni tushunishingiz uchun

1:24 – 1:25

yetarlidir.

1:25 – 1:28

Bugun men 8 ta iyeroglifdan boshlayman,

1:28 – 1:30

bu metod qanday ishlashini ko’rsataman.

1:30 – 1:31

Tayyormisiz?

1:31 – 1:34

Og’zingizni iloji boricha katta oching, ¶

1:34 – 1:36

kvadrat formasiga kirmaguniga qadar.

1:36 – 1:39

Bu og’iz.

1:39 – 1:42

Bu sayrga chiqqan odam.

1:42 – 1:45

Inson.

1:45 – 1:48

Agar olov shaklida insonni tasavvir qilsak,

1:48 – 1:50

ikki tarafida qo’llari bilan,

1:50 – 1:52

bu xuddi «Yordam bering, yonayapman!» deb

1:52 – 1:56

qichqirayotgan ayolga o’xshab qoladi.

1:56 – 2:00

Bu belgi olov shaklidan kelib chiqqan,

2:00 – 2:04

lekin menga buni boshqacha tasavvur qilish yoqadi.

2:04 – 2:06

Bu daraxt.

2:06 – 2:08

Daraxt.

2:08 – 2:13

Bu tog’.

2:13 – 2:15

Quyosh.

2:17 – 2:22

Oy.

2:22 – 2:24

Eshik belgisi shunday ko’rinishga ega,

2:24 – 2:30

vesternlardagi amerikancha barlarning eshiklariga o’xshaydi.

2:30 – 2:34

Men bu 8 ta iyeroglifni «radikallar» deb atayman. ¶

2:34 – 2:35

Ular xuddi qurilish bloklariga o’xshaydi,

2:35 – 2:39

har biridan turli xil iyerogliflar yasash mumkin.

2:39 – 2:41

Odam.

2:41 – 2:45

Agar kimdir orqasidan kelayotgan bo’lsa, bu «ergashmoq», «ketidan yurmoq» degani.

2:45 – 2:48

Eski bir maqolda aytilganidek,

2:48 – 2:51

«ikkita odam — sherikchilik, uchta — olomon».

2:51 – 2:54

Agar odam qo’llarini har tomonga yoysa,

2:54 – 2:59

u: «bu shunday katta edi» deyotgan bo’ladi.

2:59 – 3:03

Agar odam og’iz ichida bo’lsa — u tuzoqda.

3:03 – 3:09

U xuddi kit ichidagi Iona singari mahbus.

3:09 – 3:12

Bitta daraxt — oddiy daraxt.

Ikkita daraxt — bir guruh daraxt.

3:12 – 3:16

Uchta daraxt, bu endi o’rmon.

3:16 – 3:20

Daraxtni tagiga taxtani qo’yamiz va fundament kelib chiqadi.

3:20 – 3:24

Agar daraxtning yuqoriga og’izni qo’ysak, «ahmoq» paydo bo’ladi. (Kulgu)

3:24 – 3:26

Buni eslab qolish oson,

3:26 – 3:31

chunki gapiruvchi daraxt chindan ham ahmoqona ko’rinadi.

3:31 – 3:33

Olov esingizdami?

3:33 – 3:36

Ikkita olov birgalikda — juda issiq.

3:36 – 3:38

Uchta olov — juda katta olov.

3:38 – 3:43

Olovni ikkita eshikni tagiga joylashtiring — bu yong’in.

3:43 – 3:46

Biz uchun quyosh — farovonlik manbai.

3:46 – 3:48

Ikkita quyosh — rivojlanayotgan degani.

3:48 – 3:51

Uchtasi birgalikda — bu uchqunlar.

3:51 – 3:53

Agar quyosh va oyni birlashtirsak —

3:53 – 3:54

bu yorug’lik.

3:54 – 3:58

Yana bu ertaga, kun va tundan keyin degan ma’noni ham beradi.

3:58 – 4:03

Quyosh ufqdan tepaga ko’tariladi. Quyosh chiqishi.

4:03 – 4:06

Eshik. Taxtani eshikni ichiga joylashtiring —

4:06 – 4:08

bu eshik murvati.

4:08 – 4:11

Eshik ichiga «og’iz»ni joylashtiring — bu savol bermoq degani.

4:11 – 4:14

Tuk-tuk. Uyda kimdir bormi?

4:14 – 4:17

Bu odam uydan darrov qochib ketadi,

4:17 – 4:20

yo’q bo’lib qoladi.

4:20 – 4:22

Chapda — «ayol» iyeroglifi.

4:22 – 4:24

Ikkita ayol — «bahs» kelib chiqadi.

4:24 – 4:26

(Kulgu)

4:26 – 4:33

Uchta ayol — ehtiyot bo’ling, bu xiyonat.

4:33 – 4:36

Biz deyarli 30 ta iyeroglif o’rgandik. ¶

4:36 – 4:40

Dastlabki 8 ta radikallarni qo’llash usuli orqali

4:40 – 4:42

32 ta iyeroglif yasash mumkin.

4:42 – 4:43

Keyingi 8 ta iyerogliflar guruhi ham

4:43 – 4:46

bizga yana 32 tasini yasashga yordam beradi.

4:46 – 4:48

Shunday oson usul bilan siz

4:48 – 4:50

bir necha yuz iyeroglif o’rganishingiz mumkin —

4:50 – 4:53

8 yoshli xitoylik deyarli shuncha iyeroglif biladi.

4:53 – 4:56

Iyerogliflarni o’rganganimizdan so’ng biz gaplar tuzishni boshlaymiz.

4:56 – 4:59

Masalan, tog’ va olov bizgalikda —

4:59 – 5:02

yonayotgan tog’, vulqon ma’nosini beradi.

5:02 – 5:05

Biz bilamizki, Yaponiya — kunchiqar mamlakat.

5:05 – 5:09

Bu yerda manba yonida quyosh turibdi,

5:09 – 5:12

chunki Yaponiya Xitoyga nisbatan sharqda joylashgan.

5:12 – 5:16

Quyosh va manba — bu Yaponiya.

5:16 – 5:19

Agar Yaponiya yonida odamni qo’ysak, nima kelib chiqadi?

5:19 – 5:22

Yapon (yaponiyalik).

5:22 – 5:25

Chapdagi iyeroglif — ikkita tog’, ¶

5:25 – 5:27

ustma-ust joylashgan.

5:27 – 5:30

Qadimgi Xitoyda bu surgunni anglatgan,

5:30 – 5:32

chunki Xitoy imperatorlari o’zining siyosiy

5:32 – 5:35

dushmanlarini surgun qilib aynan tog’ga yuborgan.

5:35 – 5:40

Hozirgi paytda «surgun»ning ma’nosi «ketish»ga aylangan.

5:40 – 5:42

Sizga qayerga chiqishni ko’rsatayotgan og’iz,

5:42 – 5:44

«chiqish» degani.

5:44 – 5:48

Bu slayd menga ushbu chiqishimni yakunlashimni va ¶

5:48 – 5:50

sahnadan ketishimni eslatmoqda. Rahmat.

5:50 – 5:54

(Qarsaklar)