Speaker: ShaoLan

For foreigners, learning to speak Chinese is a hard task. But learning to read the beautiful, often complex characters of the Chinese written language may be less difficult. ShaoLan walks through a simple lesson in recognizing the ideas behind the characters and their meaning — building from a few simple forms to more complex concepts. Call it Chineasy.

Source:
https://ted.com/

(tarjima vaqtiga videodagi TED logotipli kirish qismi hisobga olinmagan)

Uzbek Subtitles:

0:01 – 0:03

Men Tayvanda o’sganman

0:03 – 0:04

va mening otam kalligraf edi.

0:04 – 0:07

Hayotimdagi eng yorqin xotirabbu

0:07 – 0:10

Xitoy iyerogliflarining shakli va ko’rinishining

0:10 – 0:13

naqadar go’zal ekanligini ko’rsatayotgan oyim edi.

0:13 – 0:15

Shu lahzadan boshlab men bu ajoyib tilga

0:15 – 0:18

ko’ngil qo’ygan edim.

0:18 – 0:20

Lekin chetdagi inson uchun bu til ¶

0:20 – 0:24

Buyuk Xitoy devori kabi egallab bo’lmaydigandek ko’rinadi.

0:24 – 0:26

Oxirgi yillarda meni bitta savol qiziqtirayapti –

0:26 – 0:28

men bu devorni buza olamanmi,

0:28 – 0:31

boshqalar, bu tilning go’zalligini tushunishni,

0:31 – 0:35

ko’rishni xohlovchilar bu ishni osonlik bilan qila olishlari uchun.

0:35 – 0:39

Men Xitoy tilini o’rganishda yangi va tezkor metod

0:39 – 0:42

hozirda juda kerakli bo’lardi deb o’ylab qoldim.

0:42 – 0:46

5 yoshimdan men chizishni o’rgana boshladim, ¶

0:46 – 0:49

har bir iyeroglifning har bir shtrixini,

0:49 – 0:52

kerakli ketma-ketligida.

0:52 – 0:54

Men yangi iyerogliflarni keyingi 15 yil

0:54 – 0:56

davomida har kuni o’rgandim.

0:56 – 0:58

Bizda atigi 5 daqiqa bo’lgani uchun,

0:58 – 1:02

yaxshisi oddiy va tez usulni qo’llaymiz.

1:02 – 1:06

Xitoyda olim 20 mingta iyeroglif bilishi kerak.

1:06 – 1:11

Siz tilni tushuna olishingiz uchun siz mingta bilishingiz kerak bo’ladi.

1:11 – 1:15

Asosiy 200 ta iyeroglif 40% asosiy manbalarni

1:15 – 1:18

tushunishingizda yordam beradi, bu sizga

1:18 – 1:21

yo’l belgilari, restoran menyulari, veb-sahifalarning

1:21 – 1:24

asosiy mazmunini yoki gazetalarni tushunishingiz uchun

1:24 – 1:25

yetarlidir.

1:25 – 1:28

Bugun men 8 ta iyeroglifdan boshlayman,

1:28 – 1:30

bu metod qanday ishlashini ko’rsataman.

1:30 – 1:31

Tayyormisiz?

1:31 – 1:34

Og’zingizni iloji boricha katta oching, ¶

1:34 – 1:36

kvadrat formasiga kirmaguniga qadar.

1:36 – 1:39

Bu og’iz.

1:39 – 1:42

Bu sayrga chiqqan odam.

1:42 – 1:45

Inson.

1:45 – 1:48

Agar olov shaklida insonni tasavvir qilsak,

1:48 – 1:50

ikki tarafida qo’llari bilan,

1:50 – 1:52

bu xuddi “Yordam bering, yonayapman!” deb

1:52 – 1:56

qichqirayotgan ayolga o’xshab qoladi.

1:56 – 2:00

Bu belgi olov shaklidan kelib chiqqan,

2:00 – 2:04

lekin menga buni boshqacha tasavvur qilish yoqadi.

2:04 – 2:06

Bu daraxt.

2:06 – 2:08

Daraxt.

2:08 – 2:13

Bu tog’.

2:13 – 2:15

Quyosh.

2:17 – 2:22

Oy.

2:22 – 2:24

Eshik belgisi shunday ko’rinishga ega,

2:24 – 2:30

vesternlardagi amerikancha barlarning eshiklariga o’xshaydi.

2:30 – 2:34

Men bu 8 ta iyeroglifni “radikallar” deb atayman. ¶

2:34 – 2:35

Ular xuddi qurilish bloklariga o’xshaydi,

2:35 – 2:39

har biridan turli xil iyerogliflar yasash mumkin.

2:39 – 2:41

Odam.

2:41 – 2:45

Agar kimdir orqasidan kelayotgan bo’lsa, bu “ergashmoq”, “ketidan yurmoq” degani.

2:45 – 2:48

Eski bir maqolda aytilganidek,

2:48 – 2:51

“ikkita odam — sherikchilik, uchta — olomon”.

2:51 – 2:54

Agar odam qo’llarini har tomonga yoysa,

2:54 – 2:59

u: “bu shunday katta edi” deyotgan bo’ladi.

2:59 – 3:03

Agar odam og’iz ichida bo’lsa — u tuzoqda.

3:03 – 3:09

U xuddi kit ichidagi Iona singari mahbus.

3:09 – 3:12

Bitta daraxt — oddiy daraxt.

Ikkita daraxt — bir guruh daraxt.

3:12 – 3:16

Uchta daraxt, bu endi o’rmon.

3:16 – 3:20

Daraxtni tagiga taxtani qo’yamiz va fundament kelib chiqadi.

3:20 – 3:24

Agar daraxtning yuqoriga og’izni qo’ysak, “ahmoq” paydo bo’ladi. (Kulgu)

3:24 – 3:26

Buni eslab qolish oson,

3:26 – 3:31

chunki gapiruvchi daraxt chindan ham ahmoqona ko’rinadi.

3:31 – 3:33

Olov esingizdami?

3:33 – 3:36

Ikkita olov birgalikda — juda issiq.

3:36 – 3:38

Uchta olov — juda katta olov.

3:38 – 3:43

Olovni ikkita eshikni tagiga joylashtiring — bu yong’in.

3:43 – 3:46

Biz uchun quyosh — farovonlik manbai.

3:46 – 3:48

Ikkita quyosh — rivojlanayotgan degani.

3:48 – 3:51

Uchtasi birgalikda — bu uchqunlar.

3:51 – 3:53

Agar quyosh va oyni birlashtirsak —

3:53 – 3:54

bu yorug’lik.

3:54 – 3:58

Yana bu ertaga, kun va tundan keyin degan ma’noni ham beradi.

3:58 – 4:03

Quyosh ufqdan tepaga ko’tariladi. Quyosh chiqishi.

4:03 – 4:06

Eshik. Taxtani eshikni ichiga joylashtiring —

4:06 – 4:08

bu eshik murvati.

4:08 – 4:11

Eshik ichiga “og’iz”ni joylashtiring — bu savol bermoq degani.

4:11 – 4:14

Tuk-tuk. Uyda kimdir bormi?

4:14 – 4:17

Bu odam uydan darrov qochib ketadi,

4:17 – 4:20

yo’q bo’lib qoladi.

4:20 – 4:22

Chapda — “ayol” iyeroglifi.

4:22 – 4:24

Ikkita ayol — “bahs” kelib chiqadi.

4:24 – 4:26

(Kulgu)

4:26 – 4:33

Uchta ayol — ehtiyot bo’ling, bu xiyonat.

4:33 – 4:36

Biz deyarli 30 ta iyeroglif o’rgandik. ¶

4:36 – 4:40

Dastlabki 8 ta radikallarni qo’llash usuli orqali

4:40 – 4:42

32 ta iyeroglif yasash mumkin.

4:42 – 4:43

Keyingi 8 ta iyerogliflar guruhi ham

4:43 – 4:46

bizga yana 32 tasini yasashga yordam beradi.

4:46 – 4:48

Shunday oson usul bilan siz

4:48 – 4:50

bir necha yuz iyeroglif o’rganishingiz mumkin —

4:50 – 4:53

8 yoshli xitoylik deyarli shuncha iyeroglif biladi.

4:53 – 4:56

Iyerogliflarni o’rganganimizdan so’ng biz gaplar tuzishni boshlaymiz.

4:56 – 4:59

Masalan, tog’ va olov bizgalikda —

4:59 – 5:02

yonayotgan tog’, vulqon ma’nosini beradi.

5:02 – 5:05

Biz bilamizki, Yaponiya — kunchiqar mamlakat.

5:05 – 5:09

Bu yerda manba yonida quyosh turibdi,

5:09 – 5:12

chunki Yaponiya Xitoyga nisbatan sharqda joylashgan.

5:12 – 5:16

Quyosh va manba — bu Yaponiya.

5:16 – 5:19

Agar Yaponiya yonida odamni qo’ysak, nima kelib chiqadi?

5:19 – 5:22

Yapon (yaponiyalik).

5:22 – 5:25

Chapdagi iyeroglif — ikkita tog’, ¶

5:25 – 5:27

ustma-ust joylashgan.

5:27 – 5:30

Qadimgi Xitoyda bu surgunni anglatgan,

5:30 – 5:32

chunki Xitoy imperatorlari o’zining siyosiy

5:32 – 5:35

dushmanlarini surgun qilib aynan tog’ga yuborgan.

5:35 – 5:40

Hozirgi paytda “surgun”ning ma’nosi “ketish”ga aylangan.

5:40 – 5:42

Sizga qayerga chiqishni ko’rsatayotgan og’iz,

5:42 – 5:44

“chiqish” degani.

5:44 – 5:48

Bu slayd menga ushbu chiqishimni yakunlashimni va ¶

5:48 – 5:50

sahnadan ketishimni eslatmoqda. Rahmat.

5:50 – 5:54

(Qarsaklar)