Jina Kuk
“Doubt” so’zini talaffuz qilib ko’ring. U yerda “b” harfi nima qilayapti? Uning maqsadi bormi? Jina Kuk “doubt” so’zining uzun va chalkash tarixini tushuntiradi va nega bu so’zning yozilishi o’zining tarixiga ega ekanligi haqda gapiradi.
Manba:
https://ed.ted.com/
Uzbek Subtitles:
0:16 – 0:19
Insonlar ko’pincha “doubt” so’zining yozilishini ahmoqona deb o’ylashadi. ¶
0:19 – 0:21
Undagi “b” harfi sababli.
0:21 – 0:22
U talaffuz qilinmas ekan,
0:22 – 0:25
ko’pchilik uni nega kerak ekanligini tushuna olishmaydi.
0:25 – 0:28
Maktabda o’rganganlarimizga qaramay,
0:28 – 0:30
ingliz tili imlosida tovush unchalik ham
0:30 – 0:32
ahamiyatga ega emas.
0:32 – 0:36
So’zning ma’nosi va uning tarixi birinchi navbatda ahamiyatlidir.
0:36 – 0:38
“To doubt” so’zi “shubhalanmoq”,
0:38 – 0:39
“ikkilanmoq”,
0:39 – 0:40
“tortinmoq” deganidir.
0:40 – 0:44
Ot so’z turkumi sifatida u noaniqlik, adashish degan ma’nolarga ega.
0:44 – 0:46
Zamonaviy ingliz tilidagi “doubt” so’zi
0:46 – 0:50
lotincha “dubitare” so’zidan kelib chiqqan.
0:50 – 0:52
U boshida lotinchadan fransuz tiliga o’tgan.
0:52 – 0:56
Shunda u “b” tovushini va harfini yo’qotgan.
0:56 – 0:59
Keyinchalik XIII asrda bu so’z ingliz tiliga kirib kelgan.
0:59 – 1:01
Yuz yillarcha vaqt o’tib,
1:01 – 1:05
lotin tilini ham biladigan ingliz tilidagi yozuvchilar
1:05 – 1:09
so’zga “b” harfini qo’shishni boshlashdi.
1:09 – 1:13
Hatto uni hech kim shunday talaffuz qilmasa ham.
1:13 – 1:14
Nega bunday qilishgan?
1:14 – 1:16
Nima uchun bu so’zga
1:16 – 1:19
“gapirmaydigan” harf qo’shishgan?
1:19 – 1:21
Chunki ular lotin tilini bilishgan.
1:21 – 1:27
Ular “doubt” so’zining ildizida “b” harfi borligini bilishgan.
1:27 – 1:30
Vaqt o’tib lotin tilini biladigan insonlar kamayganida ham
1:30 – 1:33
“b” saqlab qolingan, chunki u muhim rol o’ynagan.
1:33 – 1:35
Qarindosh so’zlar bilan bog’liqlikni saqlab turgan.
1:35 – 1:38
Bular “dubious” va “indubitalbly” kabi so’zlar bo’lib,
1:38 – 1:40
ular ham lotin tilidagi “dubitare” so’zidan
1:40 – 1:44
kelib chiqqan va ingliz tiliga kiritilgan.
1:44 – 1:46
Bu tarixiy bog’liqliklarni tushunish
1:46 – 1:48
bizga nafaqat “doubt”ni talaffuz qilishni,
1:48 – 1:50
balki bu murakkab so’zlarning ma’nosini
1:50 – 1:53
anglashga yordam berdi.
1:53 – 1:55
Tarix bu bilan tugamaydi.
1:55 – 1:56
Yanada chuqurroq qarasak,
1:56 – 1:59
“b”ning qanchalar o’rinli ekanligini
1:59 – 2:03
ko’rishimiz mumkin.
2:03 – 2:06
Ingliz tilida «d-o-u-b» harflari bilan boshlanadigan
2:06 – 2:09
atigi ikkita tayanch so’z bor:
2:09 – 2:11
bittasi — “doubt”,
2:11 – 2:13
ikkinchisi — “double”.
2:13 – 2:14
Bu so’zlar orqali biz ko’plab so’zlar
2:14 – 2:16
yaratishimiz mumkin:
2:16 – 2:17
“doubtful”,
2:17 – 2:18
“doubtless”,
2:18 – 2:20
yoki “doublet”,
2:20 – 2:21
“redouble”,
2:21 – 2:22
“doubloon” kabi.
2:22 – 2:25
Aslida agar biz ularning tarixiga qarasak,
2:25 – 2:27
bu ikkala so’z ham lotinchada
2:27 – 2:29
bir xil o’zakdan kelib chiqqan.
2:29 – 2:31
“Double” so’zining ma’nosi,
2:31 – 2:32
ikki,
2:32 – 2:36
“doubt” so’zining tubida yotadi.
2:36 – 2:37
Biz shubhalanganimizda,
2:37 – 2:39
ikkilanganimizda,
2:39 – 2:41
biz o’zimizga bashorat qilamiz.
2:41 – 2:44
Bizda nimadandir shubha bo’lsa,
2:44 – 2:46
bizda savollar ko’p bo’lganida yoki adashganimizda
2:46 – 2:49
biz qat’iyatsiz bo’lamiz.
2:49 – 2:52
Tarixan,
ingliz tili fransuz tilidan
2:52 – 2:53
so’zlar kirita boshlaganida,
2:53 – 2:56
shubha degan so’z allaqachon mavjud bo’lgan.
2:56 – 2:59
U eski inglizcha so’z “tweogan” edi.
2:59 – 3:02
Yozilishidan ko’rinib turganidek, bu so’z
3:02 – 3:05
“two” bilan bog’liq.
3:05 – 3:07
Keyingi safar nega ingliz tili
3:07 – 3:09
imlosi bunday ishlashi haqida o’ylanib qolganingizda,
3:09 – 3:11
ikki marta qarang.
3:11 – 3:16
Ikkinchi marta qaraganda ko’rganingiz sizga to’g’ri xulosa qilishingiz uchun yordam beradi.
No Comments so far
Jump into a conversationNo Comments Yet!
You can be the one to start a conversation.