Siz juda ko’p yangi so’zlarni o’rganishingiz kerak, ammo ularni eslab qolish qiyin. Tez va oson yangi so’zlarni yodlashni o’rganing!

Chet tilini o’rganayotganda, sizning so’z boyligingizni doimiy ravishda to’ldirish juda muhim. Biroq hamma ham bunga erisha olmaydi. Sizga ingliz tilida yangi so’zlarni yanada yaxshiroq yodlab olishga yordam beradigan yettita maslahatni taklif etamiz.

Birlashtiruvchi tarmoqlar yarating

Bizning miyamiz biz o’qigan narsalarni idrok etadi va uni tasvirlar, g’oyalar va his-tuyg’ularga aylantiradi, so’ngra yangi ma’lumotlar va biz allaqachon bilgan narsalar o’rtasidagi aloqani hosil qiladi. Xotiralash jarayoni shunday bo’ladi – yangi eski bilan birlashadi.

Yangi so’z yoki tushunchani siz allaqachon bilganingiz bilan birlashtirsangiz, miya o’z vaqtida topish va eslab qolish osonroq bo’ladi.

Iboralarni (iboralarni) eslab qolish

Iboralarni eslab qolish juda muhim, ammo ingliz tili, boshqa har qanday til singari, nafaqat tushunchalar to’plami, balki odamlar bilan muloqot qilish va o’z fikrlarini bildirishda foydalanadigan vositadir. Matnda muayyan so’zning qanday ishlatilishiga misollar toping. Misollar yordamida iboralarni eslab qolish mumkin.

Nafaqat so’zni, balki uning yonidagi so’zlarni ham yozing.

Rasmlardan foydalaning

So’zning ma’nosini eslab qolish uchun kichik rasmlarni chizish yoki topish orqali ularni yodda saqlash osonlashadi.

Bizning miyamiz vizual ma’lumotlarni yaxshiroq o’qiydi. So’zning ma’nosini aks ettirgan kulgili rasmni chizing, shunda siz uni tezroq eslaysiz.

Hikoyalar yozing

Ingliz tilini o’rganuvchilar ko’pincha yangi so’zlar juda ko’p ekanligidan shikoyat qiladilar va ularni eslab qolish qiyindek tuyuladi. Siz so’zlarni tezda o’rganish uchun ishlatishingiz mumkin bo’lgan bitta usul mavjud. Ingliz tilidagi barcha so’zlar kiritilgan har qanday, hatto kulgili hikoyani yozing. Uni batafsil tasavvur qiling.

Hikoyalarni, ayniqsa, g’alati voqealarni osongina eslaymiz. Bu so’zlarni kulgili uslubda birlashtirish orqali hikoya tuzsangiz so’zlarni yodda saqlash yanada osonlashadi.

Antonim va sinonimlarni eslang

Qarama-qarshi ma’noga ega so’zlarni (antonimlarni) va o’xshash ma’noga ega so’zlarni (sinonimlarni) juft qilib yodlang. Biz shunga o’xshash va qarama-qarshi narsalarni tezda eslaymiz, chunki miya ular orasida aloqa o’rnatadi.

Bir so’zni tarkibiga ko’ra ajratish

So’z nimani anglatishini taxmin qilish uchun ildizlar, suffiks va prefikslardan foydalaning.

Masalan: «mikrobiologiya» so’zidan bexabar bo’lsangiz ham, bu nimani anglatishini taxmin qilishingiz mumkin. Birinchidan, «mikro» prefiksini ko’rib chiqing. Mikro juda oz narsani anglatadi. «-logy» qismi fan, nimanidir o’rganishni anglatishini bilishingiz mumkin.

Shunday qilib, biz allaqachon biron bir narsani o’rganish haqida gaplashayotganimizni aytishimiz mumkin. Shuningdek, «bio» hayot, tirik mavjudotlar degan ma’noni anglatishini eslashingiz mumkin. Shunday qilib, «mikrobiologiya» bu mikroskopik tirik organizmlar haqidagi fan degan xulosaga kelishimiz mumkin.

Asosiysi vaqt

Xotiralash jarayonlarini o’rganuvchi psixologlar narsalarni tez va uzoq vaqt yodlab olishning yaxshi usuli bor deb ta’kidlashadi. Yangi so’zni taniganingizdan so’ng uni ishlating. 10 daqiqadan so’ng  uni yana ishlating. Bir soatdan keyin. Ertasi kuni qaytadan. Keyin bir hafta davomida bu so’z ishtirokida gaplar tuzing. Shundan so’ng, uni eslashga harakat qilishingizga to’g’ri kelmaydi – yangi so’z boyligi siz bilan abadiy qoladi.

O’tkir UMAROV,
Xalqaro jurnalistika fakultetining
o’quv ishlari bo’yicha dekan muovini